Dział: Temat numeru

Pomimo zmniejszającej się częstości zakażenia H. pylori w ostatnim okresie, infekcja tą bakterią nadal dotyczy ok. 44% ludzi na świecie i 66% osób w Polsce. Ponieważ stwierdzenie infekcji H. pylori u osoby dorosłej jest wskazaniem do leczenia, kluczowe znaczenie ma ustalenie prawidłowych wskazań do testowania w kierunku zakażenia. W artykule przedstawiono najnowsze zalecenia Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące standardów diagnostyki i terapii H. pylori. Zalecanym testem w diagnostyce nieinwazyjnej jest oznaczenie antygenu H. pylori w kale lub mocznikowy test oddechowy, a w diagnostyce inwazyjnej szybki test ureazowy. Ze względu na wysoki współczynnik oporności na klarytromycynę (>15%) zalecanym schematem terapii pierwszego wyboru w Polsce jest 14-dniowa terapia poczwórna z bizmutem lub bez bizmutu (przy terapii z bizmutem dozwolona jest terapia 10-dniowa). W leczeniu drugiego wyboru należy zastosować terapię potrójną z lewofloksacyną, terapię poczwórną z bizmutem lub terapię podwójną z wysokimi dawkami amoksycyliny i PPI, a w leczeniu ratunkowym zaleca się terapię podwójną z wysokimi dawkami amoksycyliny i PPI, terapię z ryfabutyną lub terapię poczwórną z bizmutem z zastosowaniem innych antybiotyków. Po minimum czterech tygodniach od zakończenia leczenia eradykacyjnego zaleca się ocenę jego skuteczności (antygen w kale lub test oddechowy).

Sztuczna inteligencja stanowi fascynujące, wciąż rozwijające się narzędzie wsparcia diagnostyki w medycynie. W artykule przedstawiono jej zastosowania w radiologii oraz badaniach endoskopowych na podstawie piśmiennictwa polskiego i międzynarodowego. W gastroenterologii sztuczna inteligencja może znaleźć szczególne zastosowanie w obiektywizacji oceny aktywności zapalnej błony śluzowej jelita oraz endoskopowym nadzorze onkologicznym u chorych z nieswoistymi zapaleniami jelit.

Łagodne zwężenia jelita grubego stanowią istotny problem kliniczny. Do zwężeń okrężnicy prowadzą choroby o różnej etiologii, a ich konsekwencje kliniczne nierzadko wymagają podjęcia licznych działań mających na celu uwolnienie pacjenta od dolegliwości. W artykule omówiono przyczyny łagodnych zwężeń okrężnicy oraz dostępne metody leczenia ze szczególnym uwzględnieniem technik endoskopowych.

Wielokrotna nieskuteczność terapii klasycznej we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego powoduje, że warto sobie zadać pytanie, co stanowi czynnik ograniczający, co można zmodyfikować w leczeniu, nie intensyfikując go niepotrzebnie? Przedstawione omówienie właściwości mesalazyny w zależności od jej postaci na typowych przykładach pacjentów może być przyczynkiem do działań praktycznych, podnoszących efektywność terapii chorych.

Achalazja jest to rzadka choroba przełyku o niejasnej etiologii. Jest to pierwotne zaburzenie motoryki przełyku charakteryzujące się upośledzeniem rozkurczu dolnego zwieracza przełyku (LES) i osłabieniem perystaltyki przełyku, co powoduje zwężenie połączenia przełykowo-żołądkowego (EGJ). W achalazji występuje szereg objawów przełykowych i pozaprzełykowych. Najczęstszym objawem są zaburzenia połykania, początkowo pokarmów stałych, a później także płynnych. Diagnostyka achalazji opiera się przede wszystkim na trzech podstawowych badaniach: gastroskopii, zdjęciu radiologicznym przełyku z barytem i manometrii wysokiej rozdzielczości. Na podstawie wyników manometrii dokonano głównego podziału zaburzeń motoryki przełyku na 3 podtypy (klasyfikacja Chicago). Dodatkowo wykorzystuje się sondę typu FLIP, TK przełyku i ultrasonografię endoskopową. Występują różne metody leczenia achalazji. Aktualnie główną metodą wykorzystywaną i opisywaną w jej leczeniu jest zabieg POEM (przezustna miotomia endoskopowa). Do często wykorzystywanych metod zalicza się: dylatację pneumatyczną (PD), wstrzykiwanie toksyny botulinowej i leczenie chirurgiczne, w tym laparoskopową kardiomiotomię sposobem Hellera (LHM). Do najrzadszych metod, zarezerwowanych jedynie dla pacjentów, którzy mają przeciwwskazania, nie wyrażają zgody na inne metody leczenia lub gdy te terapie okazały się nieskutecznie, należy leczenie farmakologiczne. Wraz z upływem lat udoskonalano metody diagnostyki i leczenia achalazji. W poprawie jakości życia pacjentów z tą chorobą główne znaczenie ma dalsze pogłębianie wiedzy i udoskonalanie metod leczenia, w tym przede wszystkim przezustnej miotomii endoskopowej.

Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii mikroskopowe zapalenie jelita grubego (MZJG) jest przewlekłą chorobą zapalną jelit charakteryzującą się wodnistą biegunką bez krwi, prawidłowym lub niemal prawidłowym obrazem endoskopowym okrężnicy i określonymi nieprawidłowościami w badaniu histopatologicznym, które pozwalają na wyodrębnienie dwóch jej podtypów – zapalenia kolagenowego i limfocytowego. Pomimo obserwowanej w ostatnich latach zwiększonej zapadalności, świadomość lekarzy dotycząca występowania MZJG jest niewystarczająca. Konsekwencją tego jest opóźnienie w ustaleniu właściwego rozpoznania lub wdrożenie nieoptymalnej terapii, co istotnie wpływa na pogorszenie jakości życia pacjentów. W artykule przedstawiono praktyczne wskazówki, które mogą pomóc w unikaniu błędów popełnianych w procesie diagnostyczno-leczniczym u pacjentów z MZJG.

Ryzyko rozwoju raka jelita grubego (RJG) jest istotnie zwiększone u chorych na nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) o wieloletnim przebiegu i z rozległym zajęciem jelita grubego. RJG w NZJ występuje u młodszych osób w porównaniu z populacją ogólną, a rozpoczęcie nadzoru onkologicznego nie zależy od wieku chorego, tylko od czasu trwania choroby. Do najważniejszych czynników zwiększających ryzyko RJG w przebiegu NZJ należą: duża rozległość zmian zapalnych, wysoki stopień aktywności choroby, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC), pseudopolipy, zwężenia jelita grubego oraz dodatni wywiad rodzinny, zwłaszcza występowanie RJG u krewnego pierwszego stopnia przed 50. rokiem życia. Kolonoskopia z pobraniem licznych wycinków do badania histopatologicznego powinna być wykonywana co 1–5, lat w zależności od oceny czynników ryzyka RJG u każdego chorego po 8–10 latach trwania NZJ. Optymalnym momentem do prowadzenia nadzoru onkologicznego jest okres remisji choroby.

Bóle brzucha są jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów w różnym wieku do lekarza. Ból jest odczuciem subiektywnym. Powinien być postrzegany ogólnoustrojowo następnie lokalizowany narządowo: bóle brzucha pochodzenia „brzusznego” (somatyczne, czynnościowe) lub „pozabrzusznego” (mózgowe). W zakresie podziału bólów czynnościowych obowiązuje tzw. Klasyfikacja Rzymska IV z 2016 roku. Jedną z najczęstszych chorób z bólami czynnościowymi jest zespół jelita nadwrażliwego. W jego wstępnym leczeniu zasadne jest podania leku osłonowego, np. koloidalnego kwasu krzemowego. Przy innych rodzajach bólów brzucha stosujemy określenia: ostre lub przewlekłe, kolkowe lub stałe, popokarmowe lub stresowe itd. W patofizjologii bólów brzucha istotną rolę przypisuje się osi mikrobiota-jelito-mózg, co uzasadnia uporządkowanie dotychczas stosowanej symptomatologii bólów brzucha. W artykule podjęto próbę takiej systematyki.