Leki małocząsteczkowe, m.in. modulatory dla sfingozyno-1-fosforanu (S1P), stanowią jedną z najnowszych opcji terapeutycznych we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (WZJG). Agonistyczne działanie modulatorów S1P powoduje zahamowanie migracji komórek układu immunologicznego z węzłów chłonnych oraz ze śledziony do układu krążenia, a co za tym idzie – do pozostałych tkanek, w tym zmienionej zapalnie błony śluzowej jelita, powodując zmniejszenie stanu zapalnego w jej obrębie. Jednym z przedstawicieli tej grupy leków jest ozanimod – modulator receptorów S1PR1 i S1PR5 – wykorzystywany również do leczenia postaci rzutowo-remisyjnej stwardnienia rozsianego. Ozanimod jest pierwszym zarejestrowanym modulatorem S1P do stosowania w umiarkowanej i ciężkiej postaci WZJG u chorych dorosłych, którego skuteczność w tym wskazaniu została potwierdzona w dwóch randomizowanych, podwójnie zaślepionych, kontrolowanych placebo, wieloośrodkowych badaniach klinicznych: 32-tygodniowym badaniu fazy 2 (TOUCHSTONE) oraz 52-tygodniowym badaniu fazy 3 (True North). W niniejszym opracowaniu omówiony został mechanizm działania ozanimodu oraz jego obecne miejsce w praktyce klinicznej u pacjentów z WZJG, ze szczególnym naciskiem na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania.
Autor: Renata Talar-Wojnarowska
dr hab. n. med. prof. UM Klinika Chorób Przewodu Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Ryzyko rozwoju raka jelita grubego (RJG) jest istotnie zwiększone u chorych na nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) o wieloletnim przebiegu i z rozległym zajęciem jelita grubego. RJG w NZJ występuje u młodszych osób w porównaniu z populacją ogólną, a rozpoczęcie nadzoru onkologicznego nie zależy od wieku chorego, tylko od czasu trwania choroby. Do najważniejszych czynników zwiększających ryzyko RJG w przebiegu NZJ należą: duża rozległość zmian zapalnych, wysoki stopień aktywności choroby, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC), pseudopolipy, zwężenia jelita grubego oraz dodatni wywiad rodzinny, zwłaszcza występowanie RJG u krewnego pierwszego stopnia przed 50. rokiem życia. Kolonoskopia z pobraniem licznych wycinków do badania histopatologicznego powinna być wykonywana co 1–5, lat w zależności od oceny czynników ryzyka RJG u każdego chorego po 8–10 latach trwania NZJ. Optymalnym momentem do prowadzenia nadzoru onkologicznego jest okres remisji choroby.