Autor: Dorota Waśko-Czopnik

Czynnościowe bóle brzucha stanowią bardzo częsty problem w gabinetach lekarskich, i to nie tylko gastroenterologicznych. Ich podłoże jest wieloczynnikowe, nie do końca poznane, a pacjenci bardzo często wykazują zaburzenia o zmiennym charakterze dolegliwości. Diagnostyka jest trudna, zazwyczaj wymaga w pierwszym rzędzie wykluczenia tła organicznego, a następnie wytłumaczenia pacjentowi złożonej przyczyny bólów brzucha, które mogą być zarówno epizodyczne, jak i przewlekłe. Istotną rolę w postawieniu rozpoznania odgrywa dokładny i wnikliwy wywiad chorobowy. Leczenie jest ukierunkowane głównie na działanie spazmolityczne, zarówno doraźne, jak i przewlekłe, natomiast zawsze wskazane jest uzupełnienie terapii farmakologicznej poza neuromodulatorami i lekami rozkurczowymi o leczenie psychologiczne, psychiatryczne lub behawioralne. Pomocne może być również dobranie diety indywidualnej pod okiem wykwalifikowanego dietetyka.

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) jest schorzeniem czynnościowym, w którym znaczny udział ma odpowiednia regulacja osi mózgowo-jelitowej, a co za tym idzie – mikrobioty jelitowej. Pomimo próby usystematyzowania wiadomości na temat skuteczności probiotykoterapii w IBS stanowiska ekspertów i towarzystw są niespójne, co wynika również z braku dobrych badań randomizowanych. Dostępne dane literaturowe dotyczące oceny skuteczności poszczególnych szczepów w łagodzeniu dolegliwości w IBS potwierdzają potencjalnie korzystny wpływ probiotyków na przebieg choroby, co jest ściśle związane ze szczepozależnością, jednak dalsze badania są niezbędne do ustalenia precyzyjnych wytycznych probiotykoterapii.

Połączenie żołądkowo-przełykowe jest wyspecjalizowanym obszarem składającym się z dolnego zwieracza przełyku (lower esophageal sphincter – LES) i sąsiadujących z nim struktur anatomicznych żołądka i odnóg przepony. Wszystkie te struktury działają w skoordynowany sposób, umożliwiając sprawne przedostanie się pokarmu do żołądka, zapobiegając jednocześnie cofaniu się jego treści do przełyku. Ta sama strefa umożliwia również wsteczny przepływ powietrza i treści żołądkowej do przełyku podczas odbijania i wymiotów. Precyzyjna czynność LES bywa zaburzona przez obniżenie ciśnienia, obecność przepukliny rozworu przełykowego czy przemijające relaksacje dolnego zwieracza przełyku (transient lower esophageal spincter relaxation – tLESR), które mogą predysponować do choroby refluksowej przełyku (gastroesophageal reflux disease – GERD). Prawidłową czynność struktur górnego odcinka przewodu pokarmowego regulują leki prokinetyczne, m.in. bezpieczny lek nowej generacji – itopryd, a terapia łączona inhibitorem pompy protonowej (IPP) i prokinetykiem stanowi leczenie przyczynowe GERD.

Wielokrotna nieskuteczność terapii klasycznej we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego powoduje, że warto sobie zadać pytanie, co stanowi czynnik ograniczający, co można zmodyfikować w leczeniu, nie intensyfikując go niepotrzebnie? Przedstawione omówienie właściwości mesalazyny w zależności od jej postaci na typowych przykładach pacjentów może być przyczynkiem do działań praktycznych, podnoszących efektywność terapii chorych.

Zespoły nakładania od zawsze stanowią wyzwanie w diagnostyce i leczeniu zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, co jest związane z brakiem jednoznacznych objawów klinicznych i możliwością współwystępowania schorzeń. Podłoże patofizjologiczne nie jest do końca wyjaśnione, jednak ocenia się, że jedną z podstawowych przyczyn są zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, ale także osi mózgowo-jelitowej. Leczenie jest trudne, powinno być ukierunkowane na główne objawy, które mogą się zmieniać w trakcie choroby. Warto w leczeniu przyczynowym stosować leki prokinetyczne dedykowane zarówno górnemu, jak i dolnemu odcinkowi przewodu pokarmowego, wraz z innymi grupami leków, np. IPP (inhibitory pompy protonowej – proton pomp inhibitor).

Choroba refluksowa przełyku od lat stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Poniższe opracowanie przedstawia aktualne spojrzenie na te problemy w oparciu o najnowszy konsensus Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczący choroby refluksowej przełyku. Dokument systematyzuje wiedzę oraz wskazuje drogi optymalizacji leczenia choroby refluksowej przełyku w odniesieniu do bieżącej wiedzy.