Autor: Sławomira Drzymała-Czyż

Ostra biegunka infekcyjna wciąż pozostaje poważną jednostką chorobową. Najczęstszymi przyczynami biegunki są rotawirusy i norowirusy, rzadziej bakterie. Szczegółowa diagnostyka mikrobiologiczna u większości pacjentów bez niedoboru odporności nie jest konieczna, gdyż jej poznanie nie zmienia podstawowych zasad leczenia obejmującego nawodnienie, które stanowi podstawę leczenia i powinno być prowadzone drogą doustną, żywienie oraz ewentualne leczenie farmakologiczne. Najlepszym sposobem leczenia wydaje się połączenie probiotykoterapii z podażą doustnych płynów nawadniających. Przeprowadzone metaanalizy (szczególnie te oparte na analizie pacjentów pediatrycznych) wskazują, że podaż probiotyku równolegle ze standardowym postępowaniem (nawadnianiem doustnym) dzieciom chorym na ostrą biegunkę o umiarkowanym nasileniu skróciła czas trwania choroby średnio o 1 dobę w porównaniu z samym nawadnianiem doustnym. Dodatkowo odnotowano również, że podaż S. boulardii zmniejsza liczbę stolców biegunkowych oraz ryzyko wystąpienia biegunki trwającej dłużej niż 7 dni, a w przypadku wystąpienia ostrej biegunki rotawirusowej u najmłodszych dzieci (do 5 roku życia) skraca także czas hospitalizacji. Dlatego też towarzystwa naukowe zalecają stosowanie probiotyków jako uzupełnienie terapii w przebiegu biegunki infekcyjnej. Jednocześnie podkreśla się, że dowiedzioną skuteczność mają tylko dwa szczepy S. boulardii oraz L. rhamnosus GG.

Odczuwanie głodu i sytości jest kluczowym regulatorem zapewniającym homeostazę energetyczną organizmu. Aby regulować ilość spożywanego pokarmu, mózg musi zintegrować sygnały fizjologiczne i wskazówki hedonistyczne. Podwzgórze, a dokładniej jądro łukowate, odgrywa istotną rolę w modulowaniu odczuwania apetytu w odpowiedzi na aktualny stan energetyczny ustroju przez sygnały obwodowe i ścieżki neuronalne, które generowane są przez oś jelito–mózg. W procesie tym szczególną rolę odgrywają komórki enteroendokrynne, które produkują i uwalniają cząsteczki sygnalizacyjne, regulujące motorykę przewodu pokarmowego, jako odpowiedź na obecne w przewodzie pokarmowym składniki odżywcze oraz mikrobiotę i/lub wytwarzane przez nią metabolity. Co więcej, sama mikrobiota może przyczynić się do zmiany apetytu gospodarza, a tym samym do szybszego odczuwania głodu lub sytości. Na szczególną uwagę zasługuje probiotyk nowej generacji – Hafnia alvei, który należy do wyselekcjonowanej grupy bakterii zdolnych do produkcji kazeinolitycznej proteazy B (ang. caseinolytic peptidase B protein, ClpB), która działa jako mimetyk hormonu α-melanotropowy, kluczowego anoreksogennego peptydu zaangażowanego w regulację apetytu.

Laktoza, to obecny w mleku ssaków dwucukier, który pełni ważne funkcje biologiczne i ma znaczenie w programowaniu żywieniowym i mikrobiotycznym. Rozkładana jest przez jelitowy enzym – laktazę, którego aktywność zmienia się w czasie życia człowieka, obniżając się wraz z wiekiem. Intensywność objawów klinicznych po spożyciu np. mleka zależna jest od całkowitej aktywności laktazy, ilości spożytej laktozy, jej źródła (lepiej tolerowane są produkty fermentowane), czasu pasażu jelitowego oraz obecności prawidłowej mikrobioty jelitowej. Małe dawki laktozy u osób z zaburzonym wchłanianiem laktozy indukują tolerancję na ten dwucukier, dlatego u osób z pier- wotną hipolaktazją należy stosować zbilansowaną dietę zawierającą laktozę – pochodzącą z różnych źródeł, w dawce nie przekraczającej 12 g/dzień

Zaparcia są powszechnie występującym problemem zdrowotnym o różnej etiologii, dotykającym ludzi w każdym wieku. Bardzo często wiążą się z doświadczaniem bólu i dyskomfortu, co negatywnie wpływa na jakość życia pacjenta. Zaparcia mogą występować w wyniku funkcjonalnych przyczyn idiopatycznych lub wtórnie, jako efekt zmian degeneracyjnych włókien nerwowych i obrzęku komórek zwojowych w ścianie jelit. Przewlekłe, nieleczone zaparcia mogą wynikać z diety ubogiej w błonnik i płyny lub być spowodowane ograniczeniami funkcjonalnymi, takimi jak unieruchomienie i brak ruchu, mogą one skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Kluczem do ich leczenia jest długotrwała zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Gastroenterologii, leczeniem pierwszego wyboru zaparć jest zwiększenie podaży błonnika i ilości płynów w diecie. Dieta bogata w błonnik stanowi również czynnik protekcyjny przed zaparciami. Częściowo zhydrolizowana guma guar (ang. partially hydrolyzed guar gum, PHGG) to rozpuszczalne w wodzie włókna pokarmowe, które wykazują szereg korzyści zdrowotnych dla organizmu, nie tylko w terapii zaparć. Błonnik PHGG działa prebiotycznie, skraca czas pasażu jelitowego, pomaga w zmniejszaniu bólów brzucha oraz wzdęć.