Autor: Paulina Zakrzewska

Eozynofilowe zapalenie przełyku (ang. eosinophilic esophagitis – EoE) to choroba przewlekła o podłożu immunologicznym, zależnym od limfocytów Th2. Klinicznie objawia się dysfunkcją przełyku, a histologicznie naciekiem zapalnym ściany przełyku, w którym dominują eozynofile. Głównym czynnikiem wyzwalającym objawy są alergeny pokarmowe, ale też i wziewne. EoE występuje często u chorych z astmą, atopowym zapaleniem skóry i alergicznym nieżytem nosa. Najdokładniejszą metodą diagnostyczną jest gastroskopia z pobraniem wycinków z przełyku i oceną histopatologiczną. EoE różnicuje się m.in. z chorobą refluksową przełyku (ChRP), której obraz kliniczny jest niekiedy podobny. W leczeniu EoE stosuje się farmakoterapię i dietę eliminacyjną, a w przypadku objawowego zwężenia przełyku czy utknięcia ciała obcego niezbędne bywa leczenie endoskopowe. EoE jest chorobą przewlekłą, jej przebieg jest trudny do przewidzenia, a objawy mogą istotnie obniżać jakość życia pacjenta. Aktualnie nie ma jednoznacznych dowodów, że EoE zwiększa ryzyko raka przełyku.

Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (ang. exocrine pancreatic insufficiency – EPI) stanowi jedno z głównych powikłań przewlekłego zapalenia trzustki. Trzustka dysponuje dużą rezerwą czynnościową, dlatego objawy kliniczne EPI pojawiają się, gdy dojdzie do utraty powyżej 90% miąższu narządu. Do objawów EPI zaliczamy m.in. ból brzucha (z często towarzyszącym wzdęciem), stolce tłuszczowe, utratę masy ciała, a w zaawansowanym stadium – ciężkie niedożywienie białkowo-kaloryczne [6]. Wyróżnia się kilka testów służących do potwierdzenia EPI, jednak najczęściej wykonuje się oznaczenie elastazy-1 w kale. Terapia EPI obejmuje głównie substytucję enzymów trzustkowych, leczenie żywieniowe oraz objawowe (przede wszystkim przeciwbólowe). Zmniejszenie lub całkowite wycofanie się objawów klinicznych świadczy o skuteczności wdrożonej terapii. W niniejszej pracy przedstawiono charakterystykę etiopatogenetyczną i symptomatologiczną EPI. Omówiono także możliwości terapii EPI ze szczególnym uwzględnieniem suplementacji enzymów trzustkowych.

Ostatnie lata to okres dynamicznych zmian w dostępności nowych opcji leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ). Rosnąca liczba leków ukierunkowanych molekularnie daje coraz większe możliwości osiągania ambitnych celów terapeutycznych zarówno w chorobie Leśniowskiego- -Crohna (ChLC), jak i we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (WZJG). Jednym z leków o najlepszych dowodach naukowych na przydatność w terapii NChZJ jest upadacytynib (UPA). To pierwszy doustny lek małocząsteczkowy, który uzyskał rejestrację we WZJG i ChLC. Charakteryzuje się dużą skutecznością, szybkim początkiem działania, dobrym profilem bezpieczeństwa i przydatnością także u chorych z pozajelitowymi manifestacjami NChZJ. W niniejszej pracy podsumowano aktualne możliwości zastosowania nowoczesnych opcji leczenia NChZJ ze szczególnym uwzględnieniem terapii UPA. Przedstawiono także najważniejsze zasady stosowania leku w ramach programów lekowych realizowanych w Polsce.