Autor: Piotr Albrecht

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) to zespół dolegliwości, które nie są spowodowane żadnymi organicznymi lub metabolicznymi uszkodzeniami przewodu pokarmowego. Jego patomechanizm jest złożony, choć obecnie uważa się, że u jego podstawy znajdują się zaburzenia w funkcjonowaniu osi mózgowo-jelitowej. Nie bez znaczenia są czynniki genetyczne, środowiskowe oraz podkreślana obecnie dysbioza jelitowa, bez względu na jej przyczyny. W związku z tym złożonym patomechanizmem leczenie ZJN jest wielokierunkowe i obejmuje: postępowanie psychologiczne (poradnictwo i edukację rodzicielską, terapię poznawczo-behawioralną, hipnozę), dietetyczne (dietę FODMAP – niebędącą jednak obecnie terapią zalecaną u dzieci) oraz leki z bardzo różnych grup, jak: ziołowe (STW-5), rozkurczowe, probiotyki czy koloidalny kwas krzemowy. Wymienione wyżej sposoby leczenia omówiono szerzej, gdyż mają one badania potwierdzające ich skuteczność u dzieci.

Szacuje się, że około 1,5–1,8 mld osób na świecie ma niedokrwistość z niedoboru żelaza. Według danych WHO niedobór tego pierwiastka dotyczy 5% populacji, 20% kobiet miesiączkujących oraz 30–40% dzieci w krajach rozwiniętych. Gospodarkę żelazem najtrafniej oceniają trzy parametry: stężenie ferrytyny, TfR1 i CHr. Charakterystycznymi odchyleniami w morfologii krwi obwodowej stwierdzanymi w niedokrwistości z niedoboru żelaza są: spadek stężenia hemoglobiny i liczby erytrocytów w porównaniu do norm dla określonego wieku rozwojowego, obniżone MCV (średnia objętość krwinki czerwonej), MCH (średnia masa hemoglobiny), MCHC (średnie stężenia hemoglobiny w krwince), spadek liczby retikulocytów oraz płytek krwi. Wchłanianie żelaza (ok. 1–2 mg/dobę) odbywa się głównie w dwunastnicy i regulowane jest przez hepcydynę. Można poprawić wchłanianie żelaza przy jego niedostatkach, stosując odpowiednią dietę (mięso, jaja, wątroba, płatki zbożowe, suszone owoce, warzywa strączkowe, warzywa o zielonych liściach), prawidłowo komponując posiłki, stosując reduktory żelaza oraz, co wykazano stosunkowo niedawno, stosując szczep probiotyczny Lactiplantibacillus plantarum 299v (wcześniej znany jako Lactobacillus plantarum 299v).

Układ pokarmowy noworodka i niemowlęcia, a potem i małego dziecka spełnia co prawda wszystkie podstawowe funkcje, jednak jego dojrzałość czynnościowa u poszczególnych dzieci bywa w czasie zróżnicowana. Zmniejszone napięcie dolnego zwieracza przełyku sprzyja typowym dla wieku niemowlęcego regurgitacjom i ulewaniu. Aktywność i ilość wydzielanych enzymów trawiennych, z wyjątkiem laktazy, dojrzewa i osiąga poziom dorosłych w różnym czasie (np. amylaza trzustkowa i pepsyna dopiero ok. 1. r.ż.). Obniżone jest wydzielanie soku żołądkowego, a jego pH jest stosunkowo wysokie. Czas pasażu u niemowląt i dzieci młodszych wydaje się krótszy niż u dzieci starszych i dorosłych. Wydzielanie żółci oraz krążenie kwasów żółciowych są początkowo niedoskonałe, co przejściowo upośledzać może trawienie tłuszczów. Pierwsze dwa lata życia to także okres dojrzewania i stabilizowania się mikrobioty jelitowej – jej skład i funkcjonalność zbliżoną do obserwowanej u dorosłych dzieci uzyskują ok. 2.–3. r.ż. Wszystko to powoduje większe lub mniejsze problemy z adaptacją do spożywanych posiłków i wywoływać może zaburzenia określane ogólnym mianem czynnościowych.