Autor: Angelika Kargulewicz

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD), często nazywana wątrobową manifestacją zespołu metabolicznego, jest związana z nadmiernym gromadzeniem tłuszczu w obrębie hepatocytów i obecnie to jedna z wiodących przyczyn zaburzeń funkcji wątroby u ludzi w krajach wysokorozwiniętych, gdzie stanowi nie tylko istotny problem kliniczny, ale również społeczny. Pierwotna koncepcja etiopatogenetyczna NAFLD zakładała występowanie tzw. dwóch uderzeń. Współcześnie odchodzi się od wspomnianej koncepcji w kierunku etiopatogenezy wieloczynnikowej (koncepcja wielu uderzeń), gdzie istotnym czynnikiem są zaburzenia w zakresie mikrobioty, określane mianem dysbiozy jelitowej. Pierwszym krokiem w terapii NAFLD/MAFLD niezmiennie pozostaje zadbanie o odpowiedni styl życia. Z uwagi na funkcjonalną zależność jelit oraz wątroby modulacja tej osi poprzez podaż odpowiedniego zestawu mikroorganizmów o korzystnym wpływie na organizm człowieka ma zastosowanie w przebiegu NAFLD, zarówno w populacji osób dorosłych, jak i u dzieci.

Zgodnie z aktualnymi IV Kryteriami Rzymskimi IBS jest czynnościową chorobą przewodu pokarmowego, a jej rozpoznanie opiera się na występowaniu nawracającego bólu brzucha. Chociaż patofizjologia IBS nie jest do końca poznana, uważa się, że wynika ona z interakcji pomiędzy predyspozycją genetyczną, uwarunkowaniami psychologicznymi oraz infekcjami żołądkowo-jelitowymi. Pierwszym krokiem w terapii IBS jest modyfikacja stylu życia rozumiana jako zmiana sposobu żywienia, ale też zadbanie o aktywność fizyczną i techniki relaksacyjne. W terapii farmakologicznej najczęściej stosuje się leki przeczyszczające, przeciwbiegunkowe oraz przeciwskurczowe. Ze względu na zaburzenia w składzie bakterii probiotycznych i patogennych w obrębie jelit zastosowanie w łagodzeniu symptomów chorobowych znajduje probiotykoterapia. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Gastroenterologicznej z 2023 r. stosowanie konkretnych szczepów probiotycznych jest efektywne w przebiegu zespołu jelita nadwrażliwego. Na uwagę zasługuje zastosowanie dobrze przebadanych zestawów probiotycznych, takich jak Formuła De Simone.

Nieodzownym elementem postępowania terapeutycznego w chorobach przewodu pokarmowego jest odpowiednie żywienie dopasowane do okresu choroby i jej postaci. Jak pokazują doniesienia, celowana probiotykoterapia może stanowić uzupełnienie standardowego leczenia i w sposób istotny wpływać na łagodzenie objawów związanych z chorobą. W przebiegu IBS oprócz odpowiedniego postępowania dietetycznego (racjonalizacja żywienia, np. według standardów NICE, możliwość wdrożenia protokołu low FODMAP) zastosowanie konkretnych szczepów probiotycznych wpływa na łagodzenie objawów choroby. U pacjentów z IBD obserwuje się zmieniony skład bakterii w obrębie jelit w porównaniu do osób zdrowych, dlatego strategie mające na celu oddziaływanie na mikrobiotę wydaje się uzasadnione. Na uwagę zasługuje również występowanie zaburzeń funkcjonalnych o typie IBS w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Celem leczenia żywieniowego w zespole jelita nadwrażliwego jest złagodzenie objawów bólowych, uregulowanie rytmu wypróżnień oraz poprawa samopoczucia pacjenta. W świetle dotychczasowych doniesień, najbardziej zalecanym modelem żywieniowym w terapii IBS jest dieta low FODMAP. Model low FODMAP polega na ograniczeniu podaży fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli. Protokół żywieniowy stosuje się przez 4–8 tygodni, a następnie ponownie wdraża się wcześniej eliminowane produkty, oceniając indywidualną reakcję organizmu na poszczególne składniki.