Autor: Natalia Kobelska-Dubiel

Zespół jelita nadwrażliwego należy do przewlekłych chorób przewodu pokarmowego (dotyczy zarówno jelita cienkiego, jak i grubego). Klasyfikuje się ją jako zaburzenie interakcji jelitowo‑mózgowych (mózgowo-trzewnych). Główne objawy to bóle brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunka, wzdęcia, postaci mieszane). Diagnostyka różnicowa bywa długa i żmudna, przy czym zaleca się ograniczenie jej do niezbędnego minimum. Terapia IBS obejmuje zarówno farmakoterapię (leki rozkurczowe, przeciwwzdęciowe, przeciwbólowe, psychotropowe – przeciwdepresyjne), leczenie behawioralne, aktywność fizyczną i probiotykoterapię. U niektórych pacjentów zapalenia w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego mogą wywołać zaostrzenie IBS.

Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego (CZPP) obejmują m.in. zespół jelita nadwrażliwego (ZJN), są także częstym problemem klinicznym zarówno u dzieci, jak i dorosłych, a ich przyczyny mają podłoże psychosomatyczne, somatyczne lub czynnościowe. Kluczową rolę w ich patofizjologii odgrywają nadwrażliwość trzewna oraz zaburzenia osi mózgowo-jelitowo-mikrobiotycznej. W diagnostyce CZPP stosuje się głównie Kryteria Rzymskie IV, a rozpoznanie często opiera się na wykluczeniu innych przyczyn organicznych. Terapia CZPP obejmuje leczenie farmakologiczne, niefarmakologiczne oraz suplementacyjne, w tym koloidalny kwas krzemowy, który dzięki swoim właściwościom ochronnym i adsorpcyjnym może łagodzić objawy takie jak wzdęcia, refluks czy ból brzucha. Preparat ten działa miejscowo, jest bezpieczny, a jego stosowanie może przynieść ulgę wielu pacjentom z CZPP. Szczególną nadzieję budzi jego potencjał w leczeniu ZJN i objawów towarzyszących, co czyni go obiecującą opcją terapeutyczną.

Nieswoiste zapalenia jelit (ang. inflammatory bowel disease – IBD) stanowią grupę idiopatycznych, przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego o charakterystycznym obrazie klinicznym. Wśród IBD najbardziej istotne pod względem klinicznym i prognostycznym są choroba Leśniowskiego-Crohna (ang. Crohn’s disease – CD) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (ang. ulcerative colitis – UC). Dotychczas nie zostały w pełni poznane czynniki etiologiczne i procesy patogenetyczne nieswoistych zapaleń jelit. Aktualnie uważa się, że u osób chorujących występuje genetyczna predyspozycja do rozwoju choroby połączona z wystąpieniem zaburzeń immunoregulacji w zakresie błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego (CZPP) zarówno w populacji dziecięcej, jak i u osób dorosłych stanowią częsty kliniczny problem i są wyzwaniem dla każdego lekarza praktyka, czy to w warunkach ambulatoryjnych, czy to w warunkach szpitalnych. Mechanizmy patogenetyczne i symptomatologia tych zaburzeń są złożone, a przez to w niektórych przypadkach mogą się pojawić trudności diagnostyczno-terapeutyczne. Aktualnie dominuje teoria, że u podłoża CZPP leżą nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem tzw. osi mózgowo-jelitowej.